Obsesif - Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar
Obsesif-Kompulsif Bozukluk Nedir ?
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), kronik (uzun süreli) bir ruh sağlığı problemidir. Kişiyi sürekli tekrarlanan saplantılar ve zorlamalar döngüsüne hapseder. Bu tanıyı alan kişilerin kontrol edemedikleri, tekrar eden ve rahatsız edici korkuları veya dürtüleri vardır. Bu takıntılı düşünceler (obsesyonlar) yoğun kaygıya neden olur. Kişi bu obsesyonları ve kaygıyı yönetebilmek için belirli davranışlara, ritüellere veya rutinlere yönelirler ve bu davranışları sürekli yaparlar. Ancak kişi bu davranışları yapmak istemez ya da yapmaktan zevk almaz. Bu davranışları yapmadığında kaygısının artacağını düşünür ancak bu davranışları yapmak geçici bir rahatlama sağlar. Çünkü obsesyonlar geri gelir ve kompulsiyonlara dönüşü tetikler. Bu durum, sürekli bir kaygı döngüsüne yol açar.
Obsesif kompulsif bozukluğun belirtileri nelerdir ?
OKB'nin belirtileri, günlük yaşamdaki aktiviteleri gerçekleştirmeyi engelleyen obsesyonlar ve kompulsiyonlardır. Bu belirtiler zamanında işe gitmeyi ya da diğer sorumlulukları yerine getirmeyi engelleyebilir. OKB'si olan bir kişi bir sorunu olduğunu bilmekte ancak kendisini durduramamaktadır.
Obsesif düşünce örnekleri nelerdir ?
• Mikrop veya kir korkusu
• Başkasına zarar verme korkusu
• Hata yapma korkusu
• Toplum içinde utanma korkusu
• Düzen, düzenlilik, simetri veya mükemmellik ihtiyacı
• Sürekli güvence ihtiyacı
• Toplumun kabul edilemez bulabileceği cinsel düşünceler
Kompulsif davranış örnekleri nelerdir ?
Kompulsiyonlar, birinin obsesyonlardan veya kaygılardan kurtulmak için yaptığı eylemlerdir.
• Şifonyerinizdeki eşyalar gibi şeyleri çok özel bir şekilde düzenlemek
• Tekrar tekrar banyo yapmak, temizlik yapmak veya el yıkamak
• Kilit veya soba gibi belirli şeyleri tekrar tekrar kontrol etmek
• Kişisel veya finansal değeri olmayan şeyleri toplamak veya istiflemek
• Birine zarar verip vermediğini sürekli kontrol etmek
• Diğer görevleri yaparken tekrar tekrar sayma veya belirli kelimeleri veya duaları söyleme
• Yiyecekleri belirli bir sırayla yemek
• El sıkışmayı veya kapı kolları gibi diğer insanların çok dokunduğu nesnelere dokunmayı reddetmek
• Bir işi belirli sayıda yapmak, örneğin bir ışık anahtarını her zaman yedi kez çevirmek gibi.
OKB'si olan kişilerde ayrıca gözleri kırpmak, homurdanma, başını sallama, omuzlarını silkme veya boğazı temizlemek gibi tikler (kısa, ani, tekrarlayan hareketler veya eylemler) görülebilir.
Obsesif kompulsif bozukluk kimlerde görülür ?
Herkes bir noktada obsesyonlar ve kompulsiyonlar yaşar. Örneğin, sobayı veya kilitleri ara sıra iki kez kontrol etmek yaygındır. Ancak OKB bunun daha aşırılaşmış halidir. Kişinin gününün önemli bir bölümünü alabilir. Normal yaşamın ve aktivitelerin önüne geçer. Genellikle gençken, çocukluktan erken yetişkinliğe geçiş döneminde başlar.
Obsesif kompulsif bozukluğa ne sebep olur ?
Taşınma, evlenme veya boşanma ya da yeni bir okula veya işe başlama gibi yaşamdaki değişiklikler, önemli bir ilişki ile ilgili sorunlar, sevilen birinin ölümü veya başka bir duygusal travma, istismar geçmişi, hastalık (örneğin grip olursanız, mikropları takıntı haline getirme ve zorunlu olarak yıkama döngüsü başlatabilirsiniz), beyinde zihinsel dengeyi koruyan doğal bir madde olan düşük serotonin seviyesi gibi faktörler obsesif kompulsif bozukluğun gelişmesinde etken olabilir.
Obsesif - kompulsif bozukluk nasıl tedavi edilir ?
Psikoterapi, OKB belirtilerin azaltılması ve ortadan kaldırılması için etkili bir tedavi yöntemidir.
Bilişsel-davranışçı terapi ve Maruz Kalma ve Tepki Önleme Terapisi etkili psikoterapi yöntemleridir. Bu yaklaşımlar, kişinin düşüncelerini ve duygularını incelemesine, anlamasına ve obsesyon ve kompulsiyonları durdurmayı öğrenmesine yardımcı olmayı hedefleyen teknikler içermektedir.